De Plastic Tafel ontstond eind 2024 als reactie op het schrappen van eerdere beleidsplannen rondom plasticheffingen, met als doel Nederland duurzaam leiderschap in circulair plastic te behouden. Ketenpartijen bundelen hun krachten om een innovatieve route uit te stippelen richting 30% circulair plastic in 2030 en forse CO2-reductie, zonder de concurrentiepositie van de industrie te schaden.
De Plastic Tafel: oprichting, doelen en context
De Plastic Tafel is in december 2024 geïnitieerd als reactie op het schrappen van eerdere beleidsmaatregelen zoals een plasticheffing en een circulaire plastic norm. Het kabinet gaf de opdracht om met alternatieve maatregelen te komen die vergelijkbare CO2-reductie en circulaire doelstellingen realiseren zonder de concurrerende positie van de Nederlandse kunststof- en recyclingindustrie te ondermijnen.
Een breed palet aan partijen uit de gehele plasticketen doet mee, waaronder chemiebedrijven, de maakindustrie, recyclers, afvalverwerkers, merkeigenaren, en brancheorganisaties zoals VNCI, VNO-NCW, NRK, Verpact en Vereniging Afvalbedrijven. Speciaal gezant Steven van Eijck coördineert het overleg.
De doelen zijn ambitieus: Nederland moet koploper in circulaire plastics blijven met ten minste 30% circulair plastic in 2030 en een CO2-besparing van circa 2 megaton. Daarnaast streeft de tafel naar het creëren van een gezonde, concurrerende markt met innovatieve instrumenten zoals een Circulaire Plastic Bank en tariefdifferentiatie binnen de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV).
Concrete aanbevelingen en maatregelen van de Plastic Tafel
De Plastic Tafel heeft een gedetailleerd adviespakket aan het kabinet gepresenteerd om Nederland koploper te houden in circulair plastic. Belangrijke aanbevelingen omvatten de introductie van een circulaire plastic bank, die de markt voor circulair plastic stimuleert door vraag te creëren en kosten te reduceren.
Verder wordt tariefdifferentiatie binnen de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) versterkt, waarmee producenten worden gestimuleerd tot ecodesign en het gebruik van recyclaat. Een langjarige inkoopcommitment van merkartikelfabrikanten waarborgt een stabiele afname van circulaire plastics en bespaart circa 265 kton CO2 per jaar. De zogeheten ‘circulaire hefboom’ beloont circulair plastic boven fossiel plastic en speelt zo een cruciale rol in het reduceren van de milieubelasting en het stimuleren van innovatie.
Effecten op concurrentiepositie
De Plastic Tafel benadrukt dat een nationale heffing op kunststofproductie leidt tot concurrentieverlies voor Nederlandse bedrijven, vanwege het aanbod van goedkoop virgin plastic uit derde landen. Deze ongelijkheid in het speelveld dreigt banenverlies en productieverschuiving naar het buitenland te veroorzaken. De Plastic Tafel pleit daarom voor EU-brede normering en gezamenlijke bindende doelen voor het toepassen van recyclaat en biogebaseerde plastics om pogingen tot vergroening niet te isoleren binnen Nederland.
Daarnaast wordt het belang van verbeterde recyclaatkwaliteit genoemd, ondersteund door stimulerende maatregelen zoals tariefdifferentiatie en investeringssubsidies. Ook digitale instrumenten, zoals het Digitaal Productpaspoort, bieden perspectieven om het aandeel fossiel plastic te beheersen. Het combineren van stimuleringsmaatregelen en regelgeving is cruciaal om investeringszekerheid te bieden en om de circulaire transitie binnen de plasticssector zowel economisch als ecologisch effectief te maken.
Rol van regelgeving en samenwerking met de overheid
De Plastic Tafel, bestaande uit industrie en maatschappelijke partijen, werkt aan een breed gedragen alternatief voor de plasticheffing en circulaire plastic norm. Het kabinet ondersteunt dit via het uitstellen van de invoering van een polymerenheffing om negatieve concurrentie-effecten te minimaliseren. Tegelijkertijd ontwikkelt het ministerie wetgeving voor een nationale circulaire plastic norm die vanaf 2027 ondernemers verplicht een minimumpercentage gerecycled of biobased plastic te gebruiken. Dit stimuleert vraag en innovatie in de sector.
De overheid voorziet bovendien aanzienlijke investeringsimpulsen en subsidies, zoals 267 miljoen euro tot 2030, om markttransitie te versnellen. Zowel bedrijven als politiek roepen op tot een stevig mandaat voor de Plastic Tafel, zodat zij een coherent en ambitieus Circulair Plastic Akkoord kunnen realiseren en daarmee de concurrentiepositie van de Nederlandse kunststofketen versterken.
De Plastic Tafel leverde een breed gedragen adviespakket op dat Nederland positioneert als koploper in circulair plastic, met concrete instrumenten zoals de Circulaire Plastic Bank, tariefdifferentiatie binnen de UPV en langjarige inkoopcommitments. Deze maatregelen stimuleren vraag en innovatie, maar het succes hangt af van een gelijk speelveld door Europese normering en cohesief beleid. Beleidsmakers worden dringend opgeroepen om integraal nationaal en Europees samen te werken en investeringszekerheid te waarborgen, zodat de circulaire transitie van plastics versneld en duurzaam kan plaatsvinden.
